Amerika correspondent

Zijn Amerikanen wél gek?

Amerika-correspondent is de leukste baan die er is. Je mag wonen in het land dat veel gekkigheid heeft en ze hebben een president gekozen waarvan je denkt: Mag het ietsje minder qua lawaai en eigenwijzigheid. Maar het is ook een land vol energie en creativiteit! Boeken schrijven over Amerika is daarom zo leuk. En nog leuker en heel leerzaam: Lezingen geven over dit land waarmee wij Nederlanders een haat-liefdeverhouding hebben. You love it or you hate it! Er is geen tussenweg.

Als het over Amerika gaat, hebben Nederlanders snel hun oordeel klaar. Dat oordeel is doorgaans kort en bondig, uitgesproken, ongenuanceerd én boven elke twijfel verheven. Klinkt bekend? Ik schreef ooit een boek met de titel Amerikanen zijn niet gek. Bij elk volgend boek krijg ik gevraagd en ongevraagd suggesties van lezers voor de titel. Vaak gehoorde tip: Amerikanen zijn wél gek. Dank voor alle goede raad, ik heb dit advies tot nu toe niet opgevolgd, hoewel in de Trumpjaren de verleiding soms groot was. Maar ja, de president is maar één van de 300-miljoen Amerikanen.

Ik heb er met mijn gezin 23 jaar gewoond en heb in die tijd zó veel aardige, enthousiaste en gastvrije Amerikanen ontmoet! Die doe je tekort als je dit prachtige land en zijn bevolking wegzet als een gezelschap ‘gekkies’. Ik ben daar niet zo van.

Als Amerika-correspondent en de jaren daarna heb ik in lezingen, boeken en talrijke optredens op radio en TV altijd één heilige stelregel in acht genomen: Wees nieuwsgierig en blijf je verbazen. Dan kun je met je toehoorders nieuwe dingen delen over politiek, cultuur, zakendoen en reizen in de VS. Als je te snel met makkelijke oordeel klaar staat mis je veel.

• Vooroordelen zijn altijd oppervlakkig.
• Mijn verhaal over de VS is genuanceerd en optimistisch.

Amerika verandert snel en ingrijpend, en voor het grootste deel in een richting die ik toejuich. Neem Silicon Valley: hoeveel apparaten gebruiken we dagelijks met technische vindingen uit dit zonnige stukje Californië aan de Amerikaanse westkust. De techwereld barst van de succesvolle Amerikaanse ondernemers. Ze maken ons leven aangenamer en gerieflijker. Het levert honderdduizenden banen op. In Amerika en daarbuiten, ook in Europa.

Amerika wordt snel een progressiever land. Een paar voorbeelden: ik had in mijn beginjaren als nos-correspondent (1986-1989) niet durven voorspellen dat Amerika nog eens het homohuwelijk zou legaliseren. Toch is het gebeurd en de meeste Amerikanen – zelfs veel Republikeinen – vinden dat nu prima.

Na vele jaren van hysterische opsluitgekte denken Democraten én Republikeinen – ja, gelukkig ook Donald Trump – eindelijk schuchter na over een minder bruut en racistisch gevangenissysteem. Marihuana is in steeds meer staten legaal. Amerika heeft Nederland al lang links ingehaald. Hoe symbolisch is het: in dispensaries – de Amerikaanse variant van onze coffeeshops – zijn oer-Hollandse stroopwafels met marihuana te koop. Voor de liefhebbers: Ze heten ‘Dutch Girl Stroopwaffles’ en hebben tien milligram THC per wafel. In de marihuana winkels is ook een rijk assortiment aan vrolijk makende chocola, snoepjes, kauwgum en drankjes in de aanbieding. In Nederland zijn die producten niet te krijgen.

We moeten ook hoognodig ons beeld bijstellen van Amerika als een fanatiek godsdienstig land. De kerken lopen leeg; vooral jongeren keren God massaal de rug toe. Rechts Amerika klampt zich vast aan de achterhaalde zekerheid dat hemelse genade een levenslange garantie biedt voor de overleving van hun strenge conservatieve ideologie. Zelfs deze eeuwige waarheid is nu onderhevig aan de harde wetten van tijdelijke, aardse beperkingen. Ook vóór Corona liepen kerken al leeg. Er gingen elk jaar duizenden kerkgebouwen dicht; nu durft bijna niemand meer naar de kerk vanwege besmettingsgevaar. Het Corona-virus geeft veel kerken het laatste zetje. Het psalmengezang verstomt. De kerkbanken blijven leeg. De moderne samenleving van de 21ste eeuw biedt hen weinig hoop. De tijd schrijdt voort. Zij staan stil.

Of je dat nu toejuicht of vreselijk vindt, is hier niet zo van belang. Mijn verhaal gaat over de onvermijdelijke veranderingen – zelfs Trump staat er bij en kijkt ernaar – die Amerika pijlsnel overhevelen van de 20ste eeuw van de conservatieve, oude élite naar de 21ste eeuw van de nieuwe spraak- en smaakmakers van de The Good Old USA.

Die bejaarde machthebbers hebben veel heimwee en weinig tijd. De jonge generatie heeft veel talent en weinig geduld. Leuk hè? Maar we weten ook: die goeie ouwe tijd hebben we vooral te danken aan…

Als dat geen fascinerend onderwerp is om over praten?

Wilt u weten wat ik voor u kan betekenen?